Er hangen ons veel ergere dingen boven het hoofd: dan apenpokken

Mick Van Loon – 3 uur geleden

Volgens de ProMED-website, ’s werelds grootste open surveillancesysteem voor het melden van uitbraken, was mei een slechte maand voor infectieziekten. En dat heeft niks te maken met de apenpokken, waar in het Westen nu een hoop paniek over is. Er zijn veel ergere dingen aan het circuleren in de wereld. Een aantal nieuwe, veel verontrustendere ook. Maar we lijken, zelfs na de waarschuwing van het coronavirus, nog steeds niet door te hebben wat ons boven het hoofd hangt. En we lijken ook vooral niet te snappen – of willen niet onder ogen zien – wat we moeten doen om een echt serieuze pandemie af te wenden.

In de afgelopen drie weken zijn er bijna 100 gevallen en 18 menselijke sterfgevallen geweest als gevolg van een zeldzame door teken overgedragen ziekte in Irak; een nieuwe uitbraak van het ebolavirus en meer dan 100 gevallen van builenpest zijn gevonden in de Democratische Republiek Congo; en slechts twee jaar nadat Afrika vrij was verklaard van wilde polio zijn er nieuwe gevallen opgedoken in Malawi en Mozambique. In Nepal, India en China circuleert een gevaarlijke vorm van tyfus. Er zijn alarmerende uitbraken op verschillende continenten van muggenziekten zoals malaria, dengue en het West-Nijlvirus.

In deze wereldwijde context zijn de tot nu toe zeer beperkte uitbraken van apenpokken die de afgelopen maand zijn begonnen op te duiken – waaronder 6 gevallen in België – alleen opmerkelijk omdat ze worden gemeld in rijke landen.

Ook pandemieën bij dieren zijn in opmars. Afrikaanse varkenspest blijft de varkens in de wereld teisteren en verschillende soorten dodelijke vogelgriep of vogelgriep verspreiden zich, waardoor honderden miljoenen stuks pluimvee moeten worden geruimd.

Dierenartsen en ecologen hebben deze maand ook gewaarschuwd voor mysterieuze schimmelziekten die worden aangetroffen in vissen en het zeeleven in Australië en in landen in het Midden-Oosten, evenals dodelijke ziekten bij honden en andere huisdieren.

Er hangen ons veel ergere dingen boven het hoofd: Het is geen toeval dat sinds 1940 335 nieuwe dodelijk ziektes zijn ontstaan

We leven ongemakkelijk met vele duizenden potentieel dodelijke virussen die in andere soorten circuleren, maar wat opmerkelijk is, is dat de meeste van de virussen die mensen vandaag de dag treffen niet eens 70 jaar geleden gewoon onbekend waren. Niet alleen springen nieuwe ziekteverwekkers steeds vaker van dier op mens, maar een toenemend aantal houdt verband met de veranderingen die we als soort veroorzaken in de mondiale en lokale omgeving. Klimaatverandering zal de snelle verspreiding van virussen en ziekteverwekkers nog verergeren naarmate mensen de natuurlijke wereld binnendringen.

Het is geen toeval dat sinds 1940 wereldwijd 335 nieuwe en mogelijk dodelijke ziekten zijn ontstaan, in een periode waarin de menselijke bevolking is verdrievoudigd, het klimaat is veranderd en er spectaculair meer vlees wordt gegeten. Ziekte-ecologen zeggen dat niets het risico van een oversteek van een ziekteverwekker van de ene soort naar de andere zo vergroot als de ongecontroleerde uitbreiding van de landbouw en de exploitatie door mensen van wilde soorten.

Hoe meer mensen zijn gegroeid en we inbreuk hebben gemaakt op wilde gebieden of onnatuurlijke omstandigheden hebben opgelegd aan andere soorten, hoe meer we de ideale omgeving hebben gecreëerd voor virussen en ziekteverwekkers om over soorten te verspreiden, te muteren en zich te verspreiden. HIV, ebola, lassakoorts en apenpokken in Afrika; Sars en Covid-19 in China; chagas-, machupo- en hantavirus in Latijns-Amerika; hendra-virus in Australië; Mers in Saoedi-Arabië – ze zijn allemaal in de afgelopen 75 jaar ontstaan, in een periode waarin we de ontbossing hebben versneld, naar steden zijn verhuisd, steeds meer in de leefwereld van dieren zijn gedrongen en een wereldeconomie hebben gecreëerd.

Er hangen ons veel ergere dingen boven het hoofd: Het grootste gevaar? Een nieuwe vogelgriep

Het meest zorgwekkend voor mensen zijn niet apenpokken, pest of zelfs ebola, die gevaarlijk en exotisch klinken, maar nu min of meer beheersbaar zijn met vaccins. Het meest zorgwekkend is momenteel de dreiging van een nieuwe vogelgriep, die net zo waarschijnlijk van een boerderij in New York of binnen de EU kan kan komen als uit China of Bolivia. Kip is nu ’s werelds meest populaire vlees en tientallen miljoenen bijna genetisch identieke vogels die vatbaar zijn voor catastrofale ziekten, vaak in onhygiënische omstandigheden worden grootgebracht kunnen zich vermengen met wilde vogels. Het is slechts een kwestie van decennia (in het beste geval) voordat een nieuwe hoogpathogene vogelgriepstam zich ontwikkelt om gemakkelijk overdraagbaar te zijn tussen mensen.

De geschiedenis leert dat grote grieppandemieën met zeer hoge sterftecijfers om de 30 jaar voorkomen – een gemiddelde dat we momenteel al ver gepasseerd zijn. Als we geluk hebben, zullen we snel een vaccin vinden voor de volgende en zal ze slechts 10 tot 20% van de mensen doden die ze infecteert. Als we pech hebben, kan ze net zo overdraagbaar zijn als Omikron en net zo dodelijk als ebola – en in dat geval zou het in feite het game over zou zijn voor een groot deel van de mensheid en de wereldeconomie.

Er hangen ons veel ergere dingen boven het hoofd: Klimaatverandering maakt het allemaal nog wat erger

De klimaatverandering creëert ondertussen een warmere wereld en dat heeft een potentieel catastrofale impact op ziekten. Opwarming van de aarde verandert het landschap van ziekten fundamenteel door soorten te dwingen of in staat te stellen op nieuwe plaatsen te overleven en zich met andere te vermengen. Insecten doden al ongeveer 700.000 mensen per jaar, maar door de opwarming van de aarde kunnen muggen, mijten, vlooien, teken en andere vectoren gedijen in nieuwe gebieden, waardoor knokkelkoorts, chikungunya en andere ziekten worden verspreid naar hoger gelegen gebieden of naar voorheen koelere klimaten.

Canadese bacteriologen hebben aangetoond hoe ziekteverwekkers in tijden van grote historische veranderingen in het milieu – zoals nu – gemakkelijker naar nieuwe, vatbare gastheren springen. Het enige wat ze nodig hebben is de mogelijkheid tot contact, en opwarming doet precies dat. Zodra de ziekteverwekkers zich hebben uitgebreid tot nieuwe gastheren, is de kans groter dat er nieuwe varianten verschijnen, elk met nieuwe infectiecapaciteiten.

De situatie ziet er dus somber uit. Maar de wetenschap en nieuwe technologieën maken een inhaalslag met vaccins voor zeldzame en verwaarloosde ziekten, en de wereldwijde surveillance en de vroege detectie van mogelijke virus-spillovers in het wild zijn al aanzienlijk verbeterd.

Er hangen ons veel ergere dingen boven het hoofd: De belangrijkste sleutel om ons te behoeden voor een volgende pandemie

Maar de belangrijkste sleutel om ons te behoeden voor een volgende, en mogelijk veel ergere pandemie, zit in het zwaar investeren in volksgezondheidsstelsels in ontwikkelingslanden. Ze zijn de eerste verdedigingslinie en zorgen dat die goed werkt is de zekerste voorzorgsmaatregel om ziekten in te dammen. De apenpokken zijn een heel mooi voorbeeld van hoe we dat nog steeds niet doorhebben.

Het virus – vijf decennia geleden ontdekt in de Democratische Republiek Congo – veroorzaakt bij de meeste mensen een milde ziekte, samen met blaren die meestal binnen enkele weken verdwijnen. Het is veel minder overdraagbaar dan het coronavirus en veel minder dodelijk dan ebola. Er is al een effectief vaccin.

Apenpokken illustreert perfect de dubbele standaard die we hebben als het gaat om ziektes: niemand gaf er een moer om – de media inclusief – totdat mensen in het Westen ziek begonnen te worden.

In de afgelopen twee weken zijn er gevallen van het door dieren overgedragen virus dat typisch in West- en Centraal-Afrika wordt aangetroffen, opgedoken in de Verenigde Staten, Canada, Australië, Israël en een groeiend aantal Europese landen. “We” waren allemaal verrast. Ondanks het feit dat verschillende Afrikaanse landen de afgelopen maanden (en decennia) hebben gevochten tegen uitbraken.

Bron: https://businessam.be/

---

Onderwerpen voor jou